Komplikacje

Opracowane przez: Phil Klebine, MA i Linda Lindsey, MEdAutor

Konsultanci: John D Putzke, PhD i J Scott Richards, PhD

Co to jest ból

Ból jest to nieprzyjemne uczucie wywoływane przez pobudzenie określonych zakończeń nerwów czuciowych. Może być związane z rzeczywistym lub potencjalnym uszkodzeniem tkanek. Ból jest najczęściej rodzajem ostrzeżenia przed zagrożeniem dla organizmu i wywołuje reakcje mające na celu uniknięcie tego zagrożenia, a tym samym zakończenie bólu. Ludzie mogą odczuwać ból nagły i przewlekły. Wiele osób odczuwa ból nagły gdy doznają obrażeń ciała. Nagły ból może być bardzo silny lub umiarkowany, ale zazwyczaj ustępuje gdy organizm wyleczy się. Ból przewlekły może pojawić się nagle, może się potęgować i trwać przez długi czas, nawet po wyleczeniu ciała.

Ból po urazie rdzenia kręgowego

Ból nagły jest dość popularny po urazach rdzenia kręgowego. Ból może nastąpić jako rezultat uszkodzenia rdzenia, lub innych obszarów ciała, które wystąpiły podczas samego urazu.

Bardzo popularny wśród osób po urazie rdzenia jest ból przewlekły. Może występować w obszarach, gdzie jest normalne czucie, jak i w miejscach gdzie nie ma czucia po urazie. Taki ból jest bardzo realny i może mieć ogromny wpływ na codzienne życie. Jeśli odczuwasz ból, żeby poprawić komfort życia musisz zastosować się do 3 poniższych zasad.

  1. Nie ignoruj faktu, że odczuwasz ból! Można nauczyć się z nim żyć, ale ból jest sygnałem, że dzieje się coś poważnego.
  2. Porozmawiaj z lekarzem! Ważne jest, aby znaleźć przyczynę i typ bólu. Kiedy tylko ból zostanie zdiagnozowany, ty i twój lekarz możecie zdecydować jak go opanować.
  3. Naucz się kontrolować swój ból! Twoim celem jest zredukować twój ból tak bardzo jak to możliwe. Im więcej będziesz wiedzieć jak sobie pomóc tym lepsza będzie jakość twego życia.

Badania bólu

 

Badania prowadzone na temat bólu są bardzo skomplikowane. Nie tylko jest kilka rodzajów bólu, ale ludzie określają ten sam typ bólu w różny sposób. Oprócz tego osoby po uszkodzeniu rdzenia kręgowego odczuwają ból w obszarach, gdzie nie ma żadnych uszkodzeń ciała. Czasem możesz odczuwać przezywający ból, a czasem bardzo mały lub wcale. Ból może być różny przy zmianach pogody, jeśli palisz papierosy, jeśli jesteś zmęczony lub przygnębiony, albo gdy masz problemy z pęcherzem moczowym, jelitami lub skórą. To jest tylko kilka przyczyn, które nie pozwalają lekarzom i specjalistom szybko zdiagnozować, zaklasyfikować i leczyć ból.

 

Badacze pokazują, że poziom uszkodzenia i to jak doszło do uszkodzenia ma istotne znaczenie czy odczuwasz ból. Osoby z niskim uszkodzeniem rdzenia odczuwają więcej bólu niż osoby z wyższymi uszkodzeniami. Podobnie osoby po urazie spowodowanym postrzałem odczuwają więcej bólu niż osoby z uszkodzeniem rdzenia spowodowanym innymi czynnikami.

 

Rodzaje bólu

 

Osoby po urazie rdzenia mogą odczuwać kilka rodzajów bólu. Najbardziej popularne zostały sklasyfikowane na 3 grupy.

 

Bóle neuropatyczne

 

Rodzaje bólu ujęte w tej kategorii należą do popularnych u osób z uszkodzeniem rdzenia. Bóle neuropatyczne bowiem, powodowane są uszkodzeniem lub dysfunkcją w systemie nerwowym, do którego zaliczany jest rdzeń kręgowy. Można go określić jako pieczenie, rwanie, przeszywanie, często jest też określamy na wiele innych sposobów.

 

Ból po urazie rdzenia kręgowego (tzw. zespole centralnym) jest rodzajem bólu, który zaczyna się w ciągu tygodni lub miesięcy od urazu. Ból ten jest odczuwany poniżej poziomu uszkodzenia w obszarach, które utraciły część lub całe czucie. Wydaje się, że sygnały bólu pochodzą z innego źródła niż z miejsca, gdzie jest odczuwany. Jakkolwiek, ten rodzaj bólu nie związany jest z tym co robimy, ani tym w jakiej jesteśmy pozycji. Dodatkowe określenia tego rodzaju bólu to: mrowienie, odrętwienie lub pieczenie.

 

Ból po urazie częściowym jest odczuwany dookoła miejsca, gdzie jest granica pomiędzy czuciem normalnym a miejscem utraty czucia. Może się on znajdować nieco powyżej lub nieco poniżej miejsca uszkodzenia. Powstaje zazwyczaj w ciągu pierwszych kilku miesięcy po urazie. Ból ten jest związany z przeczulicą (allodynia) lub hiperaglezją. Przeczulica jest to taki ból, który jest efektem zwiększonej wrażliwości na bodźce zazwyczaj nie wywołujące uczucia bólu, mechaniczne lub termiczne. Na przykład coś zimnego, ciepłego lub delikatny dotyk skóry może wywołać ból. Hiperaglezja jest to nadmierna reakcja na bodziec bólowy, np. ukłucie szpilki wywołuje intensywnym ból, co zazwyczaj nie powoduje takich dolegliwości.

 

Bóle korzeniowe zaczynają się często w kilka dni lub tygodni po urazie i może narastać z czasem. Usytułowany jest w miejscu urazu lub nieco poniżej. Może być odczuwany jako tępy lub ostry ból lub pieczenia w miejscu gdzie kończy się czucie. Najmniejszy dotyk może spotęgować ból. Jego źródłem jest korzeń nerwu uciśnięty przez kość lub krąg. Bóle spowodowane uszkodzeniami dolnego odcinka kręgosłupa są bólami korzeniowymi i określane są jako palenia w stopach, nogach, miednicy, genitaliach i odbycie.

 

Syringomyelia to jest cysta powstała w rdzeniu kręgowym. Nie jest popularnym schorzeniem, ale czasem formuje się w kilka miesięcy lub lat od urazu. Może się z czasem rozrastać w gore lub w dół rdzenia. W miarę jej wzrostu może powodować ból wraz z zanikiem czucia i funkcji motorycznych.

 

Bóle mięsniowo-szkieletowe

 

Ten typ bólu jest także spotykany u osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego. Ma on miejsce w takich częściach ciała jak kości, stawy i mięśnie. Bóle te zazwyczaj nasilają się podczas ruchu a zmniejszają podczas okresu odpoczynku. Może być określany jako tępy, piekący ból, ale zależy to od sposobu odczuwania go przez daną osobę.

 

Bóle z przeciążenia są bardzo popularną przyczyną bólów mięśniowo-szkieletowych. Ból, który powstaje w przeciągu miesięcy lub lat od urazu. Jest powodowany przez przesilenie mięśni w jakiejkolwiek części ciała. Na przykład wiele osób nabywa urazów ścięgien podczas poruszania się na ręcznym wózku inwalidzkim przez dłuższy czas.

 

Bóle spastyczne są nieraz odczuwane przez osoby po urazach rdzenia. Spastyka to niekontrolowane ruchy ciała w obszarach gdzie zostało utracona możliwość poruszania się. Ból jest powodowany gdy mięśnie i stawy są nadwyrężane.

 

Mechaniczna niestabilność rdzenia jest powodowana kiedy zostaje on uszkodzony przez odłamy lub kawałki kości. Ma to miejsce zazwyczaj krótko po urazie. ale może pojawić się później. Ból zlokalizowany jest zazwyczaj dookoła miejsca urazu.

 

Bóle trzewne

 

Bóle trzewne zaczynają się w krótkim czasie po urazie rdzenia. Obejmują okolice brzucha powyżej lub poniżej miejsca uszkodzenia rdzenia. Są określane jako pieczenie lub skurcz i są stałe.

 

Kontrolowanie bólu

 

Kontrolowanie bólu zazwyczaj polega na stosowaniu leków, zmodyfikowanych ćwiczeń, bądź ruchu, lub kombinacji wszystkich. Może nie być możliwe zlikwidowanie całkowicie bólu, ale można zmniejszyć jego natężenie.

 

Kontrolowanie bólu może być nie lada wyzwaniem. Często u osób z uszkodzeniem rdzenia nie można określić źródła bólu. Powinno się koniecznie skonsultować z lekarzem, który zna problem bólu u osób z urazami rdzenia, zanim zaczniemy stosować leki lub inne metody zwalczania bólu. Zanim znajdziemy odpowiedni środek na uśmierzenie bólu, może to zająć nam wiele czasu. Efektywna terapia leczenia bólu zależy od rodzaju bólu jaki mamy.

 

Bóle po urazie rdzenia kręgowego są jednymi z najtrudniejszych do leczenia. Na niektóre bóle neuropatyczne działają leki takie jak Neurontin (Gabapentin), Nortryptyline oraz Amitryptyline. W innych przypadkach potrzebna jest pompa infuzyjna wszczepiona pod skórę, która podaje opium i jego pochodne i Klonidynę(clonidine) pomagające uśmierzać ból.

 

Bóle po urazie częściowym mogą być uśmierzane takimi preparatami jak w przypadku bólu neupatycznego . Można również włączyć stymulacje rdzenia kręgowego, blokady jak i zabiegi chirurgiczne

 

Bóle korzeniowe mają swoje źródło w niestabilności kręgów . Mogą być uśmierzane poprzez stabilizację, za pomocą opiatów lub leków stosowanych w bólach neuropatycznych. Jeżeli na nerwy uciska fragment kości lub kręgi operacja odbarczająca może wchodzić w rachubę.

 

Cysta postała w rdzeniu jest diagnozowana przez wykonanie Rezonansu Magnetycznego(MR) i usuwana jest operacyjnie.

 

Bóle z przeciążenia można zmniejszyć przez odpowiednie ćwiczenia stawów lub części ciała narażonych na tego rodzaju bóle. Może to oznaczać zmniejszenie lub zaprzestanie czynności powodujących przeciążenia i wzmagających ból. Jeśli na przykład osoba cierpi z powodu bólu barku spowodowanego poruszaniem się na wózku o napędzie ręcznym, zmiana wózka na napędzanego elektrycznie może zniwelować ból.

 

Kontrolowanie czynności codziennych

  1. Wypisz wszystkie czynności, które powodują, że się przemęczasz i wzmagasz tym samym ból. Na przykład, jeśli piszesz na komputerze i wzmaga to twój ból, umieść tą czynność na liście.
  2. Przy każdej czynności umieszczonej na liście napisz czas jaki upływa od początku rozpoczęcia tego zajęcia do momentu poczucia wzmożonego bólu czy zmęczenia. Na przykład ból lub zmęczenie wzmaga się po 30 minutach pisania na komputerze.
  3. Ustal czas po jakim należy przerwać daną czynność zanim zaczniesz odczuwać ból lub zmęczenie. Należy wówczas odpocząć. Na przykład po 15 minutach pisania na komputerze, przestań pisać i odpocznij.
  4. Powróć do przerwanej czynności po czasie odpoczynku. Czas jaki musisz przeznaczyć na odpoczynek zależy od tego jak szybko się męczysz.Patrz punkt 2 i 3.
  5. Nie ponaglaj się aby ukończyć rozpoczętą czynność. Będziesz zwiększać czas wykonywania danej czynności systematycznie, za każdym razem uwzględniając odpowiedni czas do odpoczynku.

Jeżeli nie jesteś w stanie zapobiec bólowi przez kontrolowanie swoich codziennych czynności, może być potrzebne użycie leków takich jak opiaty lub niesteroidowe leki przeciwzapalne.

 

Bóle spastyczne najlepiej likwidować poprzez minimalizowanie spastyki. Zazwyczaj stosowane są leki takie jak Backlofen lub Valium.

 

Mechaniczna niestabilność rdzenia powoduje ból, który może być zmniejszany lub likwidowany poprzez zaprzestanie czynności powodujących wzrost bólu. Kontrolowanie codziennych czynności może zmniejszyć odczucie bólu, ale czasem potrzebne są leki takie jak opiaty i niesteroidowe leki przeciwzapalne. W niektórych przypadkach, jeżeli zawodzą inne sposoby konieczna jest operacja.

 

Bóle trzewne najlepiej powinny być konsultowane z lekarzem, gdyż mogą być powodowane przez wiele czynników. Bóle mogą występować po uszkodzeniu nerwów i wtedy są leczone za pomocą opiatów i leków stosowanych przy bólach neuopatycznych. Mogą być też powodowane przez uszkodzenia organów takich jak pęcherz moczowy, wątroba, nerki, jelita i inne. Likwidacja bólu może się wiązać z regulacją wypróżnień lub z operacją.

 

Klucze do sukcesu nad kontrolą bólu

 

Aby uporać się z bólem należy:

  • Być chętnym do współpracy i elastycznym;
  • Pracować chętnie z lekarzami i rehabilitantami aby znaleźć rozwiązanie i sposób na twój ból;
  • Postępuj zgodnie z instrukcjami; i

Włącz się aktywnie w leczenie bólu zadając pytania jak na przykład:

  • - Czy jest jakiś alternatywny lek który jest tańszy/bezpieczniejszy?
  • - Czy przepisany lek lub leczenie zatwierdzone są przez wydział zdrowia?
  • - Czy są jakieś skutki uboczne leku czy też leczenia?
  • - Czy są jakieś dostępne artykuły lub publikacje, z których mógłbyś się więcej dowiedzieć o zaproponowanym leczeniu?
  • - Czy jest możliwość porozmawiania z osobami, które przeszły już takie leczenie?

Ból ma wpływ na ciebie

 

Ból ma wpływ nie tylko na ciało, ale także na to jak myślisz. Ciężko jest wykonywać jakiekolwiek czynności jeśli cierpisz z powodu bólu. Ból w jakiejkolwiek części ciała jest w najlepszym wypadku denerwujący. Czasem jest tak dokuczliwy, że nie sposób go wytrzymać.

 

Jako osoba, która cierpi z powodu bólu, możesz mieć trudności z myśleniem o czymkolwiek innym niż o bólu. Trudno jest się skupić nad pracą, nauką lub innymi czynnościami, kiedy coś nam dokucza. Negatywne myślenie wpływa na twoje emocje. Obawa przed bólem może doprowadzić do strachu przed wykonywaniem nawet najbardziej ulubionych czynności. Jeżeli dokucza ci ból, możesz być zdenerwowany wykonując konkretną pracę. Ból doprowadza często do frustracji, złości i depresji.

 

Co zwiększa ból

 

Twoje myśli i emocje mogą zwiększyć odczucie bólu. Na przykład jeśli zmuszasz się do robienia czegoś co wzmaga ból. Może to doprowadzić do zmęczenia, wzrostu napięcia, smutku, zmniejszenia aktywności lub unikania wykonywania konkretnych czynności w celu uniknięcia bólu. Innym przykładem mogą być twoje myśli i emocje, które wpływają na odczucie bólu, gdy jesteś pod wpływem stresu czy w depresji spowodowanych twoim życia po urazie. Depresja może pogłębić odczucia bólu poprzez izolację się od środowiska.

 

Co może zmniejszyć ból

 

Jeżeli jesteś narażony na ból, są metody psychologiczne, aby pomóc ci w zmniejszeniu odczucia bólu. Możesz nauczyć się lepiej radzić ze stresem i depresją poprzez spotkania z psychologiem, lub poprzez przyjmowanie leków antydepresyjnych. Można czasem skorzystać z pomocy specjalisty i nauczyć się metody relaksacji lub poddać się hipnozie.

 

Metoda odwrócenia uwagi może pomóc w bólach przewlekłych. Kiedy cierpisz z powodu bólu, może się on zwiększać kiedy nie jesteś aktywny, kiedy zaczynasz się relaksować lub zanim zaśniesz. Zwiększa się ból ponieważ masz czas, żeby się na nim skupić. Jeżeli natomiast bierzesz udział w miłych i mających dla ciebie duże znaczenie czynnościach, twoje poczucie bólu zmniejsza się. Na przykład kiedy jesteś zajęty w pracy, szkole, czy czynnościami rekreacyjnymi nie masz czasu na skupianie się na bólu.

 

Streszczenie

 

Radzenie sobie z bólem może być bardzo ważne jeśli chodzi o jakość twojego życia. Jeżeli dokucza ci ból porozmawiaj ze swoim lekarzem. Zacznij od najprostrzych metod zwalczania bólu. Możesz być zmuszony do korzystania z różnych sposobów zanim trafisz na właściwy, odpowiedni dla ciebie. Nie popadaj w panikę, że ból jest spowodowany poważnymi schorzeniami.

 

W końcu rozwiązaniem może nie być leczenie. Może nie będziesz w stanie żyć bez jakiegokolwiek bólu. Może jedynym wyjściem będzie zredukować go. Niekiedy zmniejszenie bólu może nie wystarczyć ci, abyś mógł prowadzić produktywne i satysfakcjonujące życie.

 

Pismiennictwo

 

 

  1. Artykuł ukazuje system klasyfikacji bólu dla pacjentów po urazie rdzenia kręgowego opracowany przez Task Force on Pain following SCI of the IASP.S
  2. Tekst ten oparty jest w dużej mierze na opracowaniu "Pain Following Spinal Cord Injury: Clinical Features, Prevalence, and Taxonomy"* opracowanego przez Philip J. Siddall, Robert P. Yezierski, i John D. Michael C. Rowbotham, MD oraz Annika Malmberg, PhD. Wydany przez International Association for the Study of Pain (IASP)

Źródło: http://www.spinalcord.uab.edu/show.asp?durki=41119